Türkiye Ekonomisinde Bütçe Açığı ve Faiz Yükü: 2023 İlk Çeyrek Raporu
Türkiye Ekonomisinde Bütçe Açığı ve Faiz Yükü: 2023 İlk Çeyrek Raporu
2023 yılının ilk çeyreğinde Türkiye'nin merkezi yönetim bütçesi 711 milyar lira açık verdi. Ekonomideki kırılganlık ve belirsizlikler, kamu harcamalarındaki artış ve faiz yükü ile daha da derinleşiyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın verilerine göre, mart ayında bütçe harcamaları geçen yılın aynı ayına göre yüzde 48,3 artış gösterdi.
Bütçe Açığı ve Harcamalar
Mart ayında merkezi yönetim bütçe harcamaları 1 trilyon 27,7 milyar liraya ulaştı. Bütçe gelirleri ise yüzde 58,4 artışla 766,3 milyar lira olarak kaydedildi. Bu durum, bir ayda 261,5 milyar lira açık verilmesine neden oldu. Faiz dışı bütçe harcamaları yüzde 40,2 artışla 866,5 milyar lira olurken, faiz ödemeleri yüzde 116,3 artışla 161,2 milyar lirayı buldu.
Devletin yaptığı harcamaların yaklaşık beşte biri kadar bir kaynağın faiz ödemelerine gittiği görülüyor. Faiz dışı bütçe dengesi ise 100,2 milyar lira açık verdi. Ocak-mart döneminde bütçe giderleri yüzde 45 artışla 3 trilyon 117,6 milyar lira olurken, bütçe gelirleri yüzde 47 artışla 2 trilyon 406,8 milyar lira oldu.
Faiz Ödemeleri ve Ekonomik Etkileri
Üç aylık faiz ödemesi 463,9 milyar lira olarak gerçekleşti. Faiz giderlerinin vergi gelirine oranı yüzde 22,9'a yükseldi. Bu durum, devletin borç yükünü artırarak mali istikrarsızlık yaratıyor. Bütçe açığının büyümesi, devletin asli hizmetler için gerekli harcamalarını kısıtlayabiliyor.
Artan borç yükü, gelecek nesiller üzerinde de baskı yaratıyor. Bütçe açıklarının bir diğer olumsuz sonucu ise enflasyon. Açığı borçla finanse etme yöntemi, ekonomideki para arzını artırıyor. Bu da bireylerin satın alma gücünü aşındırıyor ve ekonomik istikrarı zorlaştırıyor.
Kamu Harcamaları ve Personel Giderleri
Kamu çalışanlarının üç aylık personel gideri yüzde 38,6 artışla 920,7 milyar liraya ulaştı. Sosyal güvenlik kurumu devlet primi ödemeleri de üç ayda yüzde 36,8 artışla 111,5 milyar lira oldu. Ancak toplam personel giderinin bütçe harcamaları içindeki payı, geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 35,7 iken bu yıl yüzde 33,1'e geriledi.
Devletin mal ve hizmet alımları da yüzde 57,6 artışla 187,1 milyar liraya ulaştı. Ocak-mart döneminde yapılan cari transferler ise yüzde 41,3 artışla 1 trilyon 183,2 milyar liraya çıktı. Bu durum, kamu harcamalarının artışını ve bütçe açığını daha da derinleştiriyor.
2023 Yılı Bütçe Açığı Tahminleri
2025-2027 Orta Vadeli Program’da (OVP), bu yılın tümünde 1 trilyon 930,7 milyar lira düzeyinde bir merkezi yönetim bütçe açığı öngörülüyor. Son bir yılda bütçe harcamaları 11 trilyon 743,9 milyar lira, bütçe gelirleri ise 9 trilyon 440,4 milyar lira olarak gerçekleşti. Bu durum, bütçe açığının 2 trilyon 303,5 milyar lira olduğunu gösteriyor.
Son bir yılda 1 trilyon 483,9 milyar liralık faiz ödendi. Faiz dışı harcamalar içinde en büyük bölümü cari transferler oluşturdu. Bu durum, bütçe açığının artışını ve kamu maliyesindeki dengesizlikleri gözler önüne seriyor.